TBW – co oznacza ten parametr i dlaczego wpływa na żywotność SSD?

Jeśli kupujesz dysk SSD do firmy, sama pojemność to za mało. Liczy się też to, ile danych ten nośnik może realnie zapisać, zanim zacznie się zużywać – i właśnie o tym mówi parametr TBW, czyli Total Bytes Written. To jedna z najważniejszych wartości przy planowaniu infrastruktury IT, a jednocześnie jedna z najbardziej pomijanych. W tym wpisie zobaczysz, co oznacza TBW, jak go liczyć i dlaczego ignorowanie tego parametru może kosztować Cię znacznie więcej niż sam dysk.

Zacznijmy od podstaw. TBW (Total Bytes Written) to wskaźnik, który mówi, ile danych możesz zapisać na dysku SSD w całym okresie jego życia, zanim komórki pamięci zużyją się na tyle, że nośnik zacznie działać niestabilnie. To właśnie ta liczba decyduje, czy Twój dysk przeżyje pięć lat w serwerze bazodanowym, czy padnie po dwóch miesiącach intensywnego zapisu logów.

To, co często bywa pomijane w decyzjach zakupowych, to fakt, że każdy SSD ma ograniczoną liczbę operacji zapisu, które może wykonać – i TBW to nie deklaracja wydajności, ale realna granica wytrzymałości sprzętu. 

W specyfikacjach najczęściej widzisz TBW wyrażone w setkach terabajtów – 150 TB, 600 TB, 1200 TB – ale za tymi cyframi stoi konkretna odpowiedzialność. Jeżeli Twoja infrastruktura generuje dużo operacji zapisu (a w firmach to raczej norma, nie wyjątek), ignorowanie TBW może doprowadzić do sytuacji, w której z dnia na dzień SSD po prostu przestanie być zaufanym punktem.

Ważne jest też, że TBW ma bezpośredni związek z gwarancją producenta. Przekroczysz wartość – tracisz prawo do wymiany, nawet jeśli formalnie dysk „jeszcze działa”. To nie jest żadna fanaberia, tylko jasny zapis w warunkach większości producentów. Dlatego planując storage, musisz traktować TBW tak samo poważnie, jak liczbę rdzeni czy pojemność RAM-u. Dla wielu aplikacji – zwłaszcza systemów transakcyjnych, maszyn wirtualnych i backupów – to jeden z kluczowych parametrów.

Żeby zrozumieć sens TBW, musisz najpierw wiedzieć, jak działa pamięć NAND w dyskach SSD. Każda komórka tej pamięci może przejść ograniczoną liczbę cykli zapisu i kasowania, tzw. P/E cycles (Program/Erase cycles). Z każdym kolejnym cyklem struktura komórki degraduje się, aż w końcu staje się niestabilna. TBW to właśnie sposób wyrażenia tego limitu w sposób zrozumiały – jako łączna liczba danych, jaką możesz zapisać, zanim ryzyko błędów zacznie rosnąć drastycznie.

Różne rodzaje pamięci NAND mają różną wytrzymałość. Dyski oparte na SLC (Single-Level Cell) mogą przetrwać nawet 100 000 cykli, ale są rzadko stosowane ze względu na cenę. TLC i QLC – popularne w sprzęcie konsumenckim i tańszych wersjach enterprise – mają już odpowiednio niższą trwałość, często 3 000 lub nawet mniej niż 1 000 cykli. I to właśnie tu TBW ma największe znaczenie. Im niższa trwałość pojedynczej komórki, tym ważniejsze jest to, jak producent zarządza zapisami, jak działa wear leveling i jakie masz realne obciążenie.

Dla użytkownika końcowego może się wydawać, że to „techniczne szczegóły”, ale dla działu IT w firmie – to twarda codzienność. Jeśli Twoje środowisko generuje 200–300 GB zapisu dziennie, a TBW wynosi 600 TB, masz około 6–8 lat spokojnej eksploatacji. Ale jeśli to samo środowisko trafi na dysk o TBW 150 TB, licz licznik – masz dwa lata i koniec. A kiedy dysk padnie, nie będzie ostrzeżenia. Będzie downtime.

W teorii wszystko wygląda dobrze, ale warto umieć przeliczyć TBW na konkretny scenariusz użycia. I na szczęście to naprawdę proste. Kluczowy parametr, który musisz znać, to DWPD – Drive Writes Per Day, czyli ile razy dziennie możesz zapisać cały nośnik bez przekroczenia TBW. Jeśli masz ten parametr i znasz pojemność dysku oraz czas trwania gwarancji, możesz szybko policzyć całkowite TBW:

TBW = DWPD × pojemność dysku (w TB) × 365 dni × liczba lat.

Załóżmy przykład z dokumentu: masz SSD 500 GB, 5 lat gwarancji i DWPD na poziomie 0,3. W przeliczeniu daje to:

0,3 × 0,5 × 365 × 5 = 273 TBW.

I to jest konkretna liczba. Wiesz teraz, że przez 5 lat możesz zapisać na tym dysku około 273 terabajty danych, bez ryzyka utraty gwarancji. Co to znaczy w praktyce? Że przy dziennym obciążeniu rzędu 100 GB dziennie zużywasz mniej niż połowę tego limitu. Ale jeśli masz intensywne środowisko logujące, które generuje np. 300–400 GB dziennie – to już dysk nie wytrzyma gwarantowanego okresu. Warto to policzyć, zanim trafi do produkcji.

Co ważne, nie każdy producent podaje DWPD, ale niemal każdy ujawnia TBW. Warto więc przeliczać to w drugą stronę – zestawiać deklarowane TBW z realnym zużyciem. Narzędzia takie jak smartctl, Samsung Magician czy dashboardy HPE i DELL potrafią pokazać, ile danych już zapisano. I to właśnie ten parametr pozwala sprawdzić, ile „życia” jeszcze zostało.

Można zignorować TBW. Można założyć, że przecież „dysk i tak długo działa”. Ale w środowisku firmowym to ryzyko, które może kosztować więcej, niż się wydaje. W przypadku SSD, przekroczenie TBW skutkuje jednym: utratą gwarancji. To znaczy, że nawet jeśli sprzęt się zepsuje w trzecim roku użytkowania, producent może odmówić naprawy – i będzie miał pełne prawo. Parametr Total Bytes Written to nie ozdobnik marketingowy, tylko konkretna granica – i jej przekroczenie oznacza, że sprzęt pracuje „na własne ryzyko”.

Dla działu IT oznacza to dodatkowe problemy: nie tylko koszt wymiany dysku, ale też czas potrzebny na migrację danych, potencjalny downtime, utratę ciągłości procesów. Jeśli SSD trzyma system operacyjny VM-ki albo kluczową bazę danych, jego awaria może pociągnąć za sobą lawinę zgłoszeń z działów operacyjnych. A co gorsza – nie masz podstawy do reklamacji, więc wszystko idzie z budżetu serwisowego. I właśnie dlatego w dokumentacji projektów storage powinny znajdować się również limity TBW i plan zużycia nośników, nie tylko ich model i interfejs.

W firmach, które korzystają z dziesiątek lub setek dysków SSD, monitorowanie TBW powinno być zautomatyzowane. To nie jest coś, co można kontrolować ręcznie. Warto wdrożyć oprogramowanie, które regularnie zbiera dane SMART i porównuje zapisywane wolumeny z deklarowanym limitem. Tylko wtedy masz kontrolę nad cyklem życia sprzętu – i unikasz sytuacji, w której kluczowy nośnik „znika” bez ostrzeżenia, zostawiając po sobie tylko log z błędem.